Od czego się zaczęło?
Druk szablonowy był stosowany na Dalekim Wschodzie (zwłaszcza w Japonii) od tysięcy lat i to właśnie z niego wywodzi się metoda sitodruku. Pomimo faktu, że pierwsze wzmianki o tej technice pochodzą z Chin, to za wynalezienie tej metody druku uważa się Japończyków. W XVII w. Yuzensai Miyasaki zaczął tą metodą ozdabiać kimona (katazome), natomiast w wieku XIX Zisukeo Hirose po raz pierwszy do druku użył jedwabnych siatek (katagami).
Katazome to metoda dzięki której były ozdabiane zazwyczaj tkaniny, a dokładniej mówiąc kimona. Szablon był wycinany z trzech warstw papieru (zwanego washi) i przykładano go do materiału, na którym miał się pojawić nadruk. Kolejnym krokiem było nałożenie filmu za pomocą pasty z mąki ryżowej. Film miał być barierą dla farby. Gdy pasta stwardniała, na całą powierzchnię była nakładana farba. Na tym etapie materiał pozostawiano do wyschnięcia. Ostatnim etapem było pranie materiału. Ta czynność powodowała, że z materiału z łatwością schodziła pasta ryżowa.
Katagami jest najbardziej zbliżone do dzisiejszych procesów drukowania sitodrukiem. Różnica między wcześniejszą techniką, a Katagami jest taka, że w tej drugiej do ustabilizowania szablonów zaczęto używać siatki uplecionej z jedwabnych nici lub z włosów ludzkich bądź zwierzęcych, znajdującej się w drewnianej ramie.
Ciekawostką jest, że na wyspach Fidżi szablony, które były potrzebne do drukowania tkanin, były robione z podziurawionych liści bananów.
Popularność sitodruku na świecie
Udoskonalenia, które były wprowadzane do tej metody sprawiły, że technika sitodruku z czasem zdobyła popularność na całym świecie.
Pierwszym przełomowym zdarzeniem było zastosowanie przez Samuela Simona specjalnego lakieru zamiast szablonu. Sukces miał miejsce w Wielkiej Brytanii w roku 1907.
Metoda ta zaczęła się po tym wynalazku bardzo szybko rozpowszechniać, aż trafiła za ocean do Stanów Zjednoczonych. Z okresu I Wojny Światowej możemy wymienić nazwiska trzech osób, które zapisały się na kartach historii związanych z sitodrukiem. John Pilsworth rozpoczął druk wielokolorowy z jednej formy drukarskiej. Louis F. D’Autremont wynalazł film szelakowy, który jest znany pod nazwą Profilm. To odkrycie pozwoliło na szybsze i o wiele dokładniejsze przygotowywanie szablonów. Profilm został zastąpiony wynalazkiem Josepha Ulano – filmem celulozowym. Ten rodzaj filmu pozwalał na wykonanie światłoczułych szablonów do druku, a to miało wpływ na przyspieszenie produkcji matryc.
Z czasem sitodruk można było spotkać wszędzie. Automatyzacja, a dokładniej mówiąc wynalezienie maszyny rotacyjnej do sitodruku, sprawiła, że sitodruk pojawiał się na etykietach, ubraniach, gazetach, tapetach i nie tylko. Współcześnie nawet torebki papierowe z nadrukiem mogą być ozdobione dzięki tej metodzie, czego jesteśmy doskonałym przykładem.
Metoda sitodruku w sztuce
Kiedy już sitodruk był bardzo popularną techniką w poligrafii, zaczęło się tą metodą interesować środowisko artystyczne. Wszystko rozpoczęło się w latach 30 XX w., kiedy plastyk Antony Velonis napisał pierwszą książkę opisującą tą technikę. W sztuce technika ta była nazywana serigrafią, a pojęcie to wprowadził Carl Zigrosser – kurator Muzeum Sztuki w Filadelfii.
W 1938 roku miała miejsce pierwsza wystawa grafik w technice serigrafii. Wystawa odbyła się w Contemporary Arts Gallery w Nowym Jorku.
Sitodruk miał bardzo duży wpływ na rozwój op-artu oraz pop-artu. Przykładem są lata 50 i 60 XX wieku, kiedy swój najlepszy okres twórczości przechodził Andy Warhol. Każdy z nas zna portrety Marilyn Monroe w rozmaitych konfiguracjach kolorystycznych tegoż artysty.
Jak się okazuje dzisiejszy sitodruk przeszedł bardzo długą drogę. Ciągłe doskonalenie techniki i nowe wynalazki sprawiły, że sitodruk jest wykorzystywany na wielu materiałach i tkaninach. Co więcej, sitodruk nie jest techniką wykorzystywaną tylko w poligrafii, ale także w sztuce. Można powiedzieć, że ta metoda w jakimś stopniu zrewolucjonizowała świat.
